We kennen deze nachten allemaal: om tien over drie in de ochtend plots wakker worden en daarna elk uur op het klokje voorbij zien komen totdat de wekker gaat om half zeven. Vermoeid stap je uit bed. Het wazige gevoel in je hoofd houdt aan tot de lunchpauze en trekt daarna langzaam weg. De avond breekt aan. Nog even de laatste voorbereidingen en dan wordt het weer tijd voor de welverdiende nachtrust. Flashbacks van de vorige nacht komen naar boven. Het zal toch niet weer gebeuren?
Als je eens in de zoveel tijd een slechte nacht ervaart, valt daar prima mee te leven. Een ander verhaal wordt het als je elke week meerdere nachten niet in slaap komt of ’s nachts wakker wordt en niet meer kan doorslapen. Door het langdurige slaaptekort ontwikkelt zich een chronische stresssituatie in het lichaam. Dit kan overdag lichamelijke klachten geven als hoofdpijn, een zwaar gevoel in het lichaam of hartkloppingen. Mentaal uit het zich bijvoorbeeld in slechter concentreren, sneller emotioneel reageren of somberheid. Goed slapen is een must om een gezond leven te leiden en je energiek te voelen.
Dan maar even een slaappilletje?
Geregeld krijg ik in de spreekkamer de vraag of er niet een slaaptabletje kan worden gegeven. Het is een invoelbare vraag, maar de oplossing is het helaas niet. Ik maak hier zelf altijd het onderscheid in acute en langdurige slaapproblemen. Mocht er sprake zijn van een acute slaapstoornis, bijvoorbeeld bij het plots overlijden van een familielid, dan is het voorschrijven van een slaapmiddel kortdurend een mogelijkheid. Let hierbij wel op, dat het echt om een korte periode gaat en er ook snel weer afgebouwd wordt. Helaas zie ik veel patiënten voorbij komen die jarenlang verslaafd zijn aan de benzo’s* en geen dag meer zonder kunnen. Slapen ze dan op zijn minst wel goed? Nee, ook dit is niet het geval. Het lichaam gaat wennen aan de dosering en je hebt steeds meer nodig om nog in slaap te kunnen vallen. Hoe ouder je wordt, hoe meer risico’s de bijwerkingen van de medicatie kunnen geven, denk aan ’s nacht uit bed moeten voor het toilet en dan op de harde tegelvloer vallen. Zijn er dus slaapproblemen die langer spelen, dan is medicatie niet de oplossing.
Hoe krijg je die nachtrust weer terug?
In de praktijk zie ik uiteenlopende redenen voorbij komen, die soms om een specifieke oplossing vragen. Maar met stip op nummer één staat piekeren. Het hoofd draait overuren zodra je in bed ligt om alle gesprekken en bezigheden van de dag te kunnen verwerken. Waarom heb ik niet tegen mijn collega gezegd dat ik die taak niet op me wil nemen? Waarom luistert mijn dochter wel naar mijn man en niet naar mij? Hoeveel geld staat er nog op de rekening? Een rode bank is toch veel te extreem in de woonkamer? Ga zo maar door…
Je kan je voorstellen dat als je je laat meeslepen door deze (vaak ietwat negatieve) gedachtes, je een paar uur zoet bent. En zodra het moment komt dat je nu écht wilt slapen en je boze gedachtes daar weer over krijgt, is je hoofd inmiddels zo alert geworden, dat het niet meer tot rust te krijgen is. De kunst is om al met een rustige mindset naar bed te gaan. Dit begint vroeg op de avond met geen alcohol en koffie meer te drinken en het laatste uur voor het slapengaan de schermpjes van telefoon, IPad e.d. te vermijden. Dit mag uiteraard ook al eerder, maar laten we reëel blijven. Extra ontspannend kan een warme douche zijn.
Mocht het toch gebeuren dat er gedachtes door je hoofd heen vliegen zodra je in bed ligt: blijf rustig, word hier niet boos om en analyseer de gedachtes. ‘Bekijk’ als het ware in je hoofd wat er zich opdient. Geef ze niet de aandacht door er dieper op in te gaan, maar laat ze passeren en je zult merken dat als je hier even kort de tijd voor neemt, de gedachtes ook weer stoppen. Het wordt stiller in je hoofd en hierdoor zal je sneller de slaap kunnen vatten. Mindfulness en meditatie training (bijvoorbeeld met een app) kan ik je zeker aanraden als je problemen met slapen ondervindt. En nee, dit is niet zweverig, maar een goede tool om tot rust te komen op zowel psychisch als lichamelijk vlak.
Nog niet moe geworden van dit verhaal en wil je meer lezen over slaapproblemen? Ik raad je (wederom) Thuisarts.nl aan.
Wel moe geworden? Welterusten!
* afkorting voor benzodiazepinen: medicatie bij slaap en angst
Reactie plaatsen
Reacties