‘Ik voel dat mijn weerstand aan het kwakkelen is, dokter. En dat terwijl ik gezond eet en twee keer per week aan het sporten ben. Ik neem dagelijks multivitaminen, drink veel kruidenthee en slaap zeker acht uur per nacht. Afvallen lukt ook heel moeilijk, moet ik niet aan een ander eetpatroon gaan denken?’
Een korte samenvatting van een gewild onderwerp tijdens mijn spreekuur: hoe leef ik gezond, verhoog ik mijn weerstand, val ik af en/of voel ik mij fitter. Ik hoor allerlei diëten voorbij komen (weightwatchers, keto, paleo) die door mijn patiënten met tijdelijk effect zijn toegepast. Helaas zie ik ook veel terugval in gewicht bij mensen met een maagverkleining.
Als ik ze doorverwijs naar de site van het Voedingscentrum, die nog altijd uitgaat van de Schijf van Vijf, lijkt dit voor sommigen een ouderwetse opvatting van een gezonde levensstijl.
Is dat wel zo?
In januari 2024 werd er in het tijdschrift ‘Huisarts en Wetenschap’ een analyse verricht naar de onderbouwing van de Schijf van Vijf. In deze blog zal ik de belangrijkste punten uit dit artikel met je delen.
Hoe betrouwbaar is het Voedingscentrum?
De adviezen die vanuit het Voedingscentrum worden gegeven zijn gebaseerd op rapporten van instanties als de Gezondheidsraad en de Europese voedselveiligheidsautoriteit (EFSA). Het is een onafhankelijke stichting die voor 100% gefinancierd wordt door de Rijksoverheid. Belangrijk hierbij is dat financiële bijdragen van bedrijven niet worden geaccepteerd en dat het Voedingscentrum werkt onder een Gedragscode die garandeert dat het Voedingscentrum zonder enig commercieel belang handelt.
Je kan je voorstellen dat dieetboeken, afval-shakes en influencers een ander motto zullen hanteren.
3 belangrijke punten die leiden tot de Schijf van Vijf
Het lijkt nogal een opgave, dieetadviezen voor heel de bevolking van Nederland bepalen. Iedereen verschilt in gewicht, activiteiten en smaak. Het Voedingscentrum heeft uiteraard niet lukraak een simpel plan opgesteld, maar met behulp van de richtlijn ‘Goede Voeding’ (opgesteld door de Gezondheidsraad) een basis gevormd voor de welbekende Schijf van Vijf.
Specifiek houden zij met de volgende drie factoren rekening:
1. Voedingsmiddelen worden onderzocht op hoeveel zij bijdragen aan inname van belangrijke voedingsstoffen.
2. De aanbevolen hoeveelheid van dit voedingsmiddel wordt met een rekenmodel in kaart gebracht. In dit rekenmodel zijn de volgende punten van belang:
- Er wordt voldaan aan de Richtlijn Goede Voeding en de voedingsnormen
- Er wordt een passende hoeveelheid energie geleverd
- Er worden niet teveel voedingsstoffen geleverd met een ongunstig gezondheidseffect
- In het kader van duurzaamheid wordt de hoeveelheid dierlijke producten (met een hoge uitstoot) beperkt
- Er wordt rekening gehouden met de haalbaarheid, door te kijken naar eetgewoonten
3. Als de voedingsmiddelen door het rekenmodel zijn gehaald en er een passende hoeveelheid uitgekomen is, zullen ze onderverdeeld moeten worden in een duidelijk overzicht met concrete, haalbare adviezen voor de bevolking.
Gooi deze drie factoren in een pan, even goed roeren, et voilà: de geboorte van de Schijf van Vijf. Een overzicht van gezonde voeding, met de juiste balans in voedingsstoffen, die je moeten helpen om een gezonde levensstijl te volgen. Geen puntensystemen, dure voedingscoaches of ingrijpende operaties, maar een uitgestippeld voedingsplan dat ook nog eens gratis online beschikbaar is. Is het echt zo simpel? En zouden wij dit als huisarts dan standaard moeten aanbevelen?
Aanbeveling voor de huisarts én de patiënt
Handig om te weten: ‘Huisarts en Wetenschap’ is een tijdschrift dat zich bezig houdt met wetenschappelijke ontwikkelingen in de Huisartsgeneeskunde. In dit artikel over de Schijf van Vijf komen zij tot de volgende conclusie:
‘Een voedingspatroon volgens de Schijf van Vijf zorgt voor een optimale combinatie van gezondheidseffecten en voorziening van voedingsstoffen en energie, houdt rekening met duurzaamheid én sluit zo veel mogelijk aan bij het gebruikelijke voedingspatroon van de specifieke doelgroepen.’1
Met andere worden: nee, de Schijf van Vijf is niet passé! Huisartsen zullen je bij een dieetadvies dus nog altijd wijzen op voedingscentrum.nl. Het klinkt misschien niet zo spannend en hip, maar slim is het wel voor je gezondheid en je gewicht.
Wat moet ik ook alweer eten volgens de Schijf van Vijf?
Héél kort gezegd, zijn dit de kernpunten:
1. Veel groente en fruit
2. Vooral volkoren producten
3. Meer plantaardig en minder vlees
4. Zachte en vloeibare vetten
5. Dranken zonder suiker
Maar neem vooral een kijkje op de website van het Voedingscentrum, want ook voor speciale dieetwensen (bijvoorbeeld afvallen, vegetarisch eten, kinderen of zwangere vrouwen) hebben ze onderbouwde adviezen opgesteld.
En nee, ik word niet gesponsord door het Voedingscentrum, ik ben er gewoon blij mee.
1. https://www.henw.org/artikelen/de-schijf-van-vijf-het-beste-van-de-wetenschap-op-je-bord#
Reactie plaatsen
Reacties